Umowa o pracę i umowa zlecenie – to dwie najchętniej wybierane podstawy zatrudnienia. W poniższym artykule znajdą się odpowiedzi na pytania: czym one się różnią i jakie są plusy i minusy każdej z nich.
Zatrudnienie na podstawie umowy zlecenia, jest tzw. zatrudnieniem niepracowniczym – oznacza to, że w wyniku zawarcia umowy zlecenia, pomiędzy zleceniodawcą a zleceniobiorcą powstaje jedynie stosunek cywilnoprawny. Prawa i obowiązki stron, regulowane są przez kodeks cywilny, właściwy także do określania praw i obowiązków stron wynikających z innych umów np.: umowy sprzedaży, zamiany czy umowy o dzieło. Umowy regulowane przez kodeks cywilny oparte są na zasadzie swobody umów, co daje dużą dowolność uregulowania takiego stosunku. Zatrudnienie na podstawie umowy o pracę, jest zatrudnieniem pracowniczym i jest regulowane przez odrębną od kodeksu cywilnego ustawę – kodeks pracy. Pomiędzy stronami tego stosunku, czyli pomiędzy pracodawcą a pracownikiem, powstaje stosunek pracy, w którym prawa i obowiązki stron ściśle wynikają z kodeksu pracy.
Mimo tego, że to właśnie Kodeks Pracy zawiera regulacje chroniące pracowników, duża część osób podejmujących pracę, decyduje się na zawarcie umowy zlecenia. Przede wszystkim są to osoby, którym zależy na elastycznym harmonogramie pracy oraz większym zarobku – zleceniodawca ponosi niższe koszty zatrudnienia niż pracodawca. Umowa o pracę przyznaje jednak pracownikom o wiele więcej przywilejów.
Poniżej tabela przedstawiająca najważniejsze różnice pomiędzy omawianymi podstawami zatrudnienia:
|
| Umowa o pracę | Umowa-zlecenie |
| Miejsce wykonywania pracy | Określone przez pracodawcę, najczęściej jest to siedziba pracodawcy. | Umowne |
| Czas, na który jest zawarta | Na: okres próbny, czas określony bądź nieokreślony (zasadą jest czas nieokreślony) | Umowny, najczęściej na czas wykonywania zlecenia |
| Podstawa prawna | Kodeks Pracy | Kodeks Cywilny |
| Sąd pracy | Przy sądach tworzone są specjalnie wydziały pracy, do których pracownik może się odwoływać w przypadkach przewidzianych w Kodeksie Pracy. Pracownicy są zwolnieni od kosztów sądowych. | Nie można się odwołać do Sądu pracy, sprawy rozpatrują wydziały cywilne. |
| Forma zawarcia umowy | Pisemna – jeśli umowa nie została zawarta na piśmie pracodawca ma obowiązek potwierdzić na piśmie ustalenia co do umowy, przed dopuszczeniem pracownika do wykonywania pracy. | Dowolna |
| Wynagrodzenie | Co najmniej minimalne, obecnie 2250 zł brutto. | Dowolne, może być niższe od minimalnego, jednak obowiązuje minimalna stawka godzinowa, która wynosi 14,70 zł brutto. |
| Termin wypłaty | Płatne z dołu, co najmniej raz w miesiącu (najpóźniej do 10.), w stałym i ustalonym z góry terminie. | Dowolny – zazwyczaj po wykonaniu zlecenia. |
| Rozwiązanie umowy | Zgodnie z kodeksem pracy – rozwiązanie za wypowiedzeniem, bez wypowiedzenia lub za porozumieniem stron. | Umowne, możliwe w każdym czasie. |
| Ubezpieczenie zdrowotne | Obowiązkowe | Obowiązkowe, jeżeli zleceniobiorca ukończył 26 rok życia. |
| Ubezpieczenie chorobowe | Obowiązkowe | Nie jest obowiązkowe – zleceniodawca może ubezpieczyć zleceniobiorcę dobrowolnie. |
| Urlop wypoczynkowy | Pracownikowi przysługuje 20 albo 26 dni urlopu wypoczynkowego, w danym roku kalendarzowym, w zależności od stażu pracy. | Nie przysługuje, może być umowny. |
| Zwolnienie lekarskie | Przysługuje | Przysługuje, jeżeli zleceniodawca dobrowolnie opłaca składki na ubezpieczenie chorobowe. |
| Zasiłek macierzyński, opieka nad dzieckiem | Przysługuje w wysokości 100 % wynagrodzenia. | Przysługuje, jeżeli zleceniodawca dobrowolnie opłaca składki na ubezpieczenie chorobowe |
| Urlop na żądanie | Przysługują 4 dni. | Nie przysługuje |
| Staż pracy | Zatrudnienie na podstawie umowy o pracę wlicza się do stażu pracy. | Zatrudnienie na podstawie umowy-zlecenia nie wlicza się do stażu pracy. |
| Dni wolne na poszukiwanie pracy | Pracownik ma prawo do dni wolnych, jeżeli pracodawca rozwiązuje z nim stosunek pracy za co najmniej 2 tygodniowym okresem wypowiedzenia. | Nie przysługują |
| Odprawa | Przysługuje jeżeli rozwiązanie stosunku pracy następuje z przyczyn niedotyczących pracownika (zwolnienia grupowe). | Nie przysługuje |
Podpisując umowę o pracę, pracownik automatycznie uzyskuje przywileje przyznane mu przez Kodeks Pracy. Stosunek pracy jest stosunkiem chronionym, opartym na zasadzie uprzywilejowania pracownika – postanowienia umowy o pracę nie mogą być mniej korzystne niż postanowienia Kodeksu Pracy. Umowa o pracę będzie najlepszym rozwiązaniem dla osób szukających stabilnej pracy, trwałości zatrudnienia. Ze względu na zasadę swobody umów, wszystkie przywileje stosunku pracy może gwarantować nam również umowa-zlecenie, jednak zarówno zleceniobiorca i zleceniodawca muszą wyrazić na nie zgodę. Trzeba pamiętać jeszcze o jednej ważnej regulacji. Ze względu na ochronę stosunku pracy, każdy rodzaj zatrudnienia, jeżeli charakteryzuje się cechami stosunku pracy, bez względu na nazwę jego podstawy prawnej, uważany jest za stosunek pracy. Zgodnie z art. 22 K.P. „ Przez nawiązanie stosunku pracy, pracownik zobowiązuje się do wykonywania pracy określonego rodzaju na rzecz pracodawcy i pod jego kierownictwem oraz w miejscu i czasie wyznaczonym przez pracodawcę, a pracodawca – do zatrudniania pracownika za wynagrodzeniem.”
Osoby zatrudnione na podstawie umowy cywilnoprawnej, której warunki spełniają te cechy mogą zwrócić się do sądu pracy z tzw. powództwem o ustalenie istnienia stosunku pracy, w konsekwencji czego zleceniodawca może być zobowiązany do spełnienia wszelkich świadczeń na rzecz pracownika wynikających ze stosunku pracy, których dotychczas nie spełnił. Na pracodawcę może również zostać nałożona kara grzywny, gdyż taki czyn stanowi wykroczenie przeciwko prawom pracownika.
Podsumowując, stosunek pracy rodzi znacznie więcej korzyści dla pracownika niż umowa-zlecenie. Nic dziwnego, że jest to najbardziej pożądana forma zatrudnienia. Jednak zawarcie umowy zlecenia nie stanowi już takiego zagrożenia dla zleceniobiorców, jak kilka lat wstecz, gdyż ochrona stosunku pracy, w coraz większym zakresie rozszerza się również na ochronę stosunków cywilnoprawnych.
Autorką artykułu jest Pani Katarzyna Wolańska – pracownik kancelarii.
